آوای کُر

ادامه تصویر رستاخیز در قرآن

دوزخ
دوزخ، جایگاه کافران و منافقاتى است که هیچ نور ایمانى در دلهایشان وجود ندارد1، و گنجایش آن، چنان است که پس از در برگرفتن همه تبهکاران، باز هم«‌هل من مزید‌»مى‌گویند2! سراسر آتش است و آتش، عذاب است و عذاب!!
شعله هاى آتش از هر سو زبانه مى‌کشد و صداى گوش خراش و خشم آلود آنها بر وحشت و اضطراب مى‌افزاید3، قیافه ها عبوس و درهم کشیده و سیاه و زشت و چروکیده است4 و حتّى در چهره فرشتگان دوزخیان هم اثرى از مهر و عطوفت و نرمى دیده نمى‌شود5.
دوزخیان با غل و زنجیر و بندهاى آهنین، بسته شده اند6 و آتش، سراپاى آنان را فراگرفته5، و خودشان آتش گیره آنند7. در فضاى دوزخ جز آه و ناله و ضجّه و فریاد دوزخیان و نهیب دوزخیان، صدایى به گوش نمى‌رسد8. بر سر و روى تبهکاران، آب جوشان مى‌ریزند که اندرون آنان را نیز ذوب مى‌کند9، و هر گاه از فرط عطش و التهاب، درخواست آب کنند، آب داغ و آلوده و گندیده‌اى به آنان داده مى‌شود که آن را با حرص و ولع مى‌نوشند10، و غذایشان از درخت «‌زقّوم‌» است که از آتش مى‌روید و خوردن آن بر سوزش اندرونشان مى‌افزاید11، و لباسشان از ماده سیاه و چسبنده‌اى است که خود، موجب عذابشان مى‌گردد12 و همنشینان شیاطین و جنّیان گنهکارند که آرزوى دورى از آنان را مى‌کنند13، و نسبت به یکدیگر نیز لعن و نفرین مى‌فرستند14.
همین که بخواهند زبان عذرخواهى به درگاه الهى گشایند فرمان دورباش و ساکت باش، خاموششان مى‌کند15 پس به دوزخبانان پناه مى‌برند که شما از خدا بخواهید که اندکى از عذاب ما بکاهد، پاسخ مى‌شنوند: مگر خداى متعال، پیامبرانش را مبعوث نفرمود و حجت را بر شما تمام نکرد؟16
بار دیگر، درخواست مرگ مى‌کنند و جواب مى‌شنوند که شما براى همیشه در دوزخ خواهید ماند17. و با اینکه مرگ از هر سوى برایشان مى‌بارد نمى‌میرند18 و هر چه پوست بدنشان بسوزد بار دیگر پوست نو مى‌روید و عذابشان ادامه مى‌یابد19.
از بهشتیان درخواست اندکى آب و خوراک مى‌کنند و پاسخ مى‌شنوند که خداى متعال نعمتهاى بهشتى را بر شما حرام کرده است20. و بهشتیان از آنان مى‌پرسند: چه چیز موجب بدبختى شما شد و به دوزختان کشاند؟ مى‌گویند: ما اهل نماز و عبادت خدا نبودیم و به مستمندان کمک نمى‌کردیم و با تبهکاران همسو مى‌شدیم و روز قیامت را تکذیب مى‌کردیم21.
آنگاه به ستیز با یکدیگر مى‌پردازند22، گمراه شدگان به گمراه کنندگان مى‌گویند: این شما بودید که ما را گمراه کردید، آنان پاسخ مى‌دهند: شما به دلخواه از ما پیروى کردید23.
زیردستان به زبردستان مى‌گویند: این شما بودید که ما را به این بدبختى کشاندید، آنان پاسخ مى‌دهند: مگر ما به زور، شما را از راه راست بازداشتیم؟24
سرانجام، به شیطان مى‌گویند: این تو بودى که موجب گمراهى ما شدى، و او پاسخ مى‌دهد: خدا به شما وعده راستین داد و نپذیرفتید، و من وعده دروغ دادم پذیرفتید، پس به جاى سرزنش من، خویشتن را سرزنش کنید، و امروز هیچ کدام نمى‌توانیم به فریاد دیگرى برسیم25. و بدین سان، چاره‌اى جز تن دادن به کیفر کفر و نافرمانى خودشان نمى‌بینند و جاودانه در عذاب مى‌مانند26.

ان شاءالله که از اهل دوزخ نباشیم.

1. (نساء / 140) و دهها آیه دیگر.

2. (ق / 30).

3. (هود / 106)، (انبیاء / 100)، (فرقان / 12)، (مُلک / 7-8).

4. (آل عمران / 106)، (مُلک / 27)، (مؤمنون / 104)، (زمر / 60).

5. (تحریر / 91).

6. (رعد / 5)، (ابراهیم / 49)، (سبأ / 33)، (غافر / 71، 72)، (الحاقّه / 32)، (دهر / 4).

7. (ابراهیم / 50)، (فرقان / 13)، (انبیاء / 98)، (جنّ / 15)، (تحریم / 6).

8. (بقره / 24)، (آل عمران / 10)، (انبیاء / 98)، (جنّ / 15)، (تحریم 6).

9. (فرقان / 13-14)، (انشقاق / 11).

10. (حج / 19، 20)، (دخان / 48).

11. (انعام / 70)، (یونس / 4)، (کهف / 29)، (واقعه / 42-44، 55)، (محمد / 15).

12. (صافّات / 62-66)، (ص / 57)، (دخان / 45-46)، (واقعه / 52،53)، (نبأ / 25)، (غاشیه / 6-7).

13. (ابراهیم / 17)، (طه / 74)، (فاطر / 36).

14. (زخرف / 38-39)، (شعراء / 94-95)، (ص / 85).

15. (اعراف / 38-39)، (عنکبوت / 25)، (مرسلات / 35-36).

16. (مؤمنون / 108)، (روم / 57)، (غافر / 52)، (مرسلات / 35-36).

17. (غافر / 49-50).

18. (زخرف / 77).

19. (ابراهیم / 17)، (طه / 74)، (فاطر / 36).

20. (نساء / 56).

21. (اعراف / 50).

22. (مدّثر / 39-47).

23. (ص / 59-64).

24. (اعراف / 38-39)، (صافّات / 27-33)، (ق / 27-28).

25. (ابراهیم / 21)، (سبأ / 31-33).

26. (ابراهیم / 22).

27. (بقره / 39، 81، 162، 217، 257، 275)، (آل عمران / 88، 116)، (نساء / 169)، (مائده / 37، 80)، (انعام / 128)، (اعراف / 36)، (توبه / 17، 63، 68)، (یونس / 27، 52)، (هود / 107)، (رعد / 5)، (نحل / 29)، (کهف / 108)، (طه 101)، (سجده / 20)، (مؤمنون / 103)، (احزاب / 65)، (زمر / 72)، (غافر / 76)، (زخرف / 74)، (مجادله / 17)، (تغابن / 10)، (جنّ / 23)، (بیّنه / 6).